Het gemeentefonds is de belangrijkste inkomstenbron van gemeenten en de ontwikkeling hiervan bepaalt in belangrijke mate de financiële ruimte van gemeenten. De laatste ontwikkelingen met betrekking tot de uitkering over de jaren 2016 en verder zijn gepubliceerd in de meicirculaire 2015.
Omdat de ministeries van BZK en financiën constateerden dat de verdeling van de middelen niet meer goed aansloot op de kosten die gemeenten maakten is de afgelopen jaren groot onderhoud aan de verdeling van het gemeentefonds uitgevoerd. De eerste effecten hiervan werden duidelijk bij de meicirculaire 2015. Met ingang van 2016 worden de uitkomsten van de tweede fase doorgevoerd. Het effect hiervan is voor een gemeente, met een korting van € 71.000 in 2016 aflopend naar € 4.000 in 2019, verwaarloosbaar.
In de tweede fase van het groot onderhoud is de verdeling voor het subcluster VHROSV (Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing) gedeeltelijk – voor 33% - ingevoerd. In 2015 wordt nog een verdiepingsonderzoek gestart naar de kosten van gemeenten op dit taakgebied. Hieruit zal blijken of een aanpassing op dit onderdeel voor 2017 en latere jaren nodig is. In de meicirculaire 2016 worden de resultaten opgenomen.
Sinds 2015 is de omvang van het gemeentefonds enorm gestegen als gevolg van de overdracht van taken op de gebieden WMO, jeugd en participatie. Vanaf 2015 worden de middelen voor drie jaar verstrekt via één integratie-uitkering Sociaal domein. Er is geen bestedingsvoorwaarde verbonden aan de inzet van deze middelen, waardoor gemeenten maximale vrijheid hebben om – binnen de kaders van de wetgeving – eigen afwegingen te maken over de inzet van de middelen. Ons standpunt is dat deze middelen voor Helmond ook nodig zijn – en ingezet worden – voor de taken die voortkomen uit de decentralisaties.
Met ingang van 2016 zijn de objectieve verdeelmodellen voor de WMO en jeugd van toepassing. Daarnaast heeft het rijk ook de macrobudgetten verlaagd, wat voornamelijk een negatief effect heeft op het taakgebied jeugd.
Op basis van de meicirculaire 2015 is een nieuwe berekening gemaakt van het gemeentefonds voor de begroting 2016. Deze herberekening is meegenomen in het meerjarenperspectief 2016 - 2019.
Hieruit komt naar voren dat onze gemeente in de jaren 2016 - 2019 een voordeel heeft van in totaal ruim € 1,3 miljoen. Dit is echter een incidenteel voordeel aangezien de verwachting is dat de ruimte met ingang van 2020 terugloopt.
Ook de komende jaren blijven de verschillende onderdelen van het gemeentefonds in beweging en de uitkering blijft daarmee onzeker.